به نقل از «قدس آنلاین»

تشکیل جهان آرمانی با تبلیغ درست دین/فلسفه تبلیغ و اطلاع رسانی در سنت دینی

تاریخ انتشار: ۱ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۴۲۵۷۴

به گزارش قدس آنلاین: رسالت و روایت انبیاء(ع) برای ادیان، تبیین موضع حق در هر بستر زمانی و مکانی است. برای ابلاغ این مهم آن‌ها از تمام ظرفیت‌های ابزاری، قالب‌ها و شیوه‌های تبلیغی در چارچوب دستورهای شرع مقدس بهره گرفته و از ارتباطات گفتاری، نوشتاری و دیداری به خوبی استفاده کرده‌اند.

نام‌گذاری اول تیرماه توسط معمار کبیر انقلاب به روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی با هدف معرفی اهمیت تبیین دین در فرا مرز و ضرورت ترویج آموزه‌های دینی در برابر جریان‌های رقیب و نیز مواجهه با اسلام هراسی غرب بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر مهدی جهان، عضو شورای علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، فلسفه تبلیغ و اطلاع‌رسانی در سنت دینی را مورد واکاوی قرار دادیم.

تبلیغ دینی ابلاغ پیام لسانی و عملی خداوند به انسان‎‌هاست

حجت‌الاسلام جهان در ابتدا و با اشاره به ضرورت و اهمیت تبلیغ دین می‌گوید: تبلیغ دینی دو وجه دارد. اول اینکه در تمام ادیان، دشمنان خدا با دین و آموزه‌های دینی دشمنی و خصومت دارند و سعی می‌کنند با آسیب رساندن به دین و پیام‌های دینی، خدا را منزوی کنند و مبلغ در مقام مبارزه با دشمن خدا به تبلیغ از دین و آموزه‌های دینی و تبیین اصول فکری و عملی اقدام می‌کند. دیگر اینکه اهل زور و تزویر با تمسک به ابزارهای تبلیغی، سعی بر جهانخواری و غلبه بر مساوات و مماشات دینی دارند بنابراین برای تثبیت و گسترش مساوات و مماشات دینی در جوامع دینی، مبلغ اصول فکری و عملی دین را ابلاغ و تبیین می‌کند. پس برای تثبیت و گسترش دین، حتی در تأسیس و تکمیل جامعه‌ دینی، مبلغ در مقام و منزلت پیامبری برای جامعه دینی باید مفاهیم و معلومات دینی را تبلیغ کند.

او اضافه می‌کند: روند تاریخی تبلیغ دینی در هنگامه‌ هبوط و توبه حضرت آدم(ع) آغاز شده و در ادامه در ادیان بدوی تا ظهور اسلام، تبلیغ به یکی از ابزارهای اصولی بسیار مهم تبدیل می‌شود. به امر الهی مسئله دین و دینداری در اسلام از مبلغی اسلام، در آیه ابلاغ شروع می‌شود «وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ احذَرُوا فَإِن تَوَلَّیتُم فَاعلَمُوا أَنَّما عَلی‏ رَسُولِنَا البَلاغُ المُبین» که اتفاقاً در مکتب‌های دینی و ادیان توحیدی، در میان پیامبران و جانشینان آن‌ها از ابتدا تا اسلام از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخودار است. به گونه‌ای که شخصیت ممتاز و بی‌نظیر جهان اسلام حضرت‌محمد(ص) رسالتش با تبلیغ کامل می‌شود «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَته».

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور می‌شود: در هر تبلیغی روش، نوعی فرم و قالب کلی فعالیت‌های تبلیغاتی است که تنوع و تکثر آن در امر تبلیغ و مخصوصاً تبلیغ دینی، گامی ضروری ولی سخت است. البته از دوران انبیاء(ع) تا کنون تبلیغ دارای صورت کلی و یکسانی بوده و منحصر در ابلاغ پیام لسانی و عملی خداوند به انسان‎‌ها است که در ادبیات اسلامی، پیام لسانی از خداوند وحی و فعل و عمل متصف به حضرت حق را سیره نبوی می‌نامند ولی تنوع و تکثر در رفتار و عملکرد ابلاغ پیام دینی وجود ندارد. البته با وجود این، امکان راهبردهای عملیات تبلیغی دیگری نیز وجود دارد که این راهبردهای عملیاتی «تاکتیک» نامیده می‌شود که زیرمجموعه‌ روش لسانی و عملی قرار می‌گیرد و گاهی منظور و مقصود از تبلیغ همان قول و عمل است بنابراین حتی در تاکتیک‌های تبلیغ از دین نیز تنوع و ابتکار عمل زیادی وجود ندارد.

ماهیت، روش و تاکتیک تبلیغ در اسلام

حجت‌الاسلام جهان در ادامه بیان می‌کند: با تمرکز در سه لایه ماهیت، روش و تاکتیک تبلیغ در دین اسلام؛ ذهن به اهمیت موضوع در تبلیغ، فرم و قالب کلی در روش تبلیغ و جزئیات در تکنیک‌های تبلیغ از دین اسلام می‌رسد که قطعاً موضوع تنوع ندارد و منحصر در توحید و مراتب توحیدی خداست. ولی روش می‌تواند بین قول و فعل خدا یا وحی و سیره‌ نبوی قرار بگیرد. تاکتیک‌ها یا جزئیات روشی هستند که دارای تفاوت‎ و تنوع‎ بیشتری هستند.

این مبلغ دینی در توضیح ماهیت تبلیغ دینی تشریح می‌کند: تبلیغ در فرهنگ اسلامی از منظری خاص شناخته شده است. از جمله برافراشتن کلمه‌ توحید در هر زمان و با هر وسیله‌ ممکن و مناسب آن زمان، که با مقاصد و اهداف شریعت اسلامی در تناقض و مخالفت نباشد. بنابراین تبلیغ دینی، هنگامی صحیح یا کامل می‌شود که منحصر در ابلاغ پیام نباشد و امتداد و انتهای آن به برافراشتن یک پرچم و ظهور یک جامعه آرمانی برای دین ختم شود. این خط از برانگیختگی رهبران و حاکمان، از بعثت پیامبر یا داعی و شورای مؤسس جامعه‌ دینی آغاز می‌شود و امتداد آن تا ساختن آرمانشهر در مسیر خاصی جریان دارد.

او تاکید می‌کند: گام نخست و لایه‌ اول از تبلیغ دینی ماهیت و ذات تبلیغ است که اعلان پیام یا رسالت پیامبری است و مصادیق متعددی از نبوت رسول خدا(ص) یا ملبس شدن به لباس روحانیت و حتی اعلان قیام و ادعای رهبری که همواره با پیروی، تأیید و تکذیب گروهی همراه است. همانند صحابه و یاران پیامبراکرم(ص) که در صدر اسلام به‌ایشان‌ ایمان آورده، نخستین جماعت‌ها را به امامت پیامبراکرم(ص) و شرکت ‌امیرالمؤمنین(ع) و برادرش جعفر طیار بر پا می‌شد و در بستر گفت‌وگوها و تبیین‌های رهبرانه و تبلیغی، پیروی و مصاحبت نخستین اتفاق افتاده است.

تبلیغ‌هایی بی حاصل

عضو شورای علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به روش تبلیغ دینی ادامه می‌دهد: نوع فرم و قالب کلی در فعالیت‌های تبلیغی روش نامیده می‌شود که در تبلیغ دینی تنوع و تکثر زیادی ندارد چون همواره با فرم و قالب دارای صورت کلی و یکسانی است که آن صورت نیز ابلاغ پیام وحی و سیره نبوی بوده و هست. در ادبیات اسلامی وحی، پیام لسانی از خداوند یعنی قرآن است و سیره نبوی عمل جانشین متصف به خدا در زمین یعنی سیره نبوی است.

حجت‌الاسلام جهان اظهار می‌کند: در این مرحله با نظام‌دهی به جمعیت‌های حاصل‌شده از تبلیغ، فصل ممیز کارآمدی در تبلیغ پیدا می‌شود. بنابراین تبلیغی که در آن پس از دعوت نخستین، به سازمان‎دهی پیروان و تقسیم کار و تربیت رهبران درجه دوم‌ اندیشیده نشود و صرفاً تربیت فردی مردم، بدون درگیر ساختن آحاد مردم در مکتب جدید نباشد تبلیغ بی‌حاصل است. «دارالارقم» در صدر اسلام و «مکتب تشیع» در عصر معاصر الگوی مناسبی برای نظام‌دهی به تجمع تبلیغی است.

نظام‌سازی لازمه تاکتیک‌های عملیاتی تبلیغ دینی

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد تاکتیک تبلیغ توضیح می‌دهد: تاکتیک‌ها تنوع‎ بیشتری نسبت به ذات تبلیغ و روش در تبلیغ دینی دارند. البته تاکتیک زیرمجموعه روش زبانی و عملی در تبلیغ است و گاهی اصلاً منظور و مقصود از تبلیغ همان روش لسانی و عملی مانند سخنرانی و امر به معروف و نهی از منکر با زبان یا عمل است. ولی دوره دانش‌افزایی دینی، برگزاری مراسم تعزیه و جشن، تحول دینی در دروس آموزشی، حلقه‌های فکر دینی و حتی علوم و هنر مضاف بر دین می‌تواند تاکتیک‌های عملیاتی مناسبی برای تبلیغ دینی باشند که تا حدودی با روش زبانی و عملی متفاوت هستند ولی نیازمند به نظام‌سازی گسترده و طولانی دارد. بنابراین حتی در تاکتیک‌های تبلیغ از دین نیز تنوع و ابتکار عمل زیادی وجود ندارد.

او تاکید می‌کند: برای بررسی الگوهای تبلیغی در ادیان و فرق باید به دنبال جزئیات رفتار تبلیغی آن‌ها رفت چون امور انسانی کیفی است و همیشه طراز کیفیت در انجام امور و مدیریت انسانی در جزئیات است که آن جزییات در تکنیک‌ها هستند. در میان شخصیت‌های صدر اسلام و شخص پیامبراکرم(ص) و صحابه بزرگوارشان می‌توان نمونه‌های بی‎بدیل و درس‎آموزی را از تاکتیک‌های تبلیغی یافت. مانند راهبرد کلان رسول‌خدا(ص) برای گسترش اسلام و مقابله‌ با کفار، منافقان و یا یهودیان مدینه که تاکتیک تبلیغی خانه‎به‎خانه نامیده می‌شود و یک تاکتیک تبلیغی با موفقیت و ابتکار عمل زیادی بوده است.

حجت‌الاسلام جهان در پایان تصریح می‌کند: تبلیغ از اساس کار تربیتی صرف نیست و معلل سازمان و امتداد اجتماعی است و صرف جذب و ساختن در ساحت فردی نیست. بلکه تبلیغ باید پس از جذب، به سازمان‌دهی و جریان‎سازی اجتماعی و حتی تشکیل حکومت و بنا نهادن آرمان‎شهر و شبکه تمدنی آرمانی و تشکیل جهان‌آرمانی ختم شود که منحصر در یک جغرافیا نیست.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: تبلیغ دین تبلیغ دین اسلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی پژوهشگاه عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آرمان شهر انقلاب دولت آرمانی حجت الاسلام جهان تاکتیک تبلیغ تبلیغ از دین پیام لسانی ابلاغ پیام تبلیغ دینی فرم و قالب سیره نبوی تبلیغ دین تاکتیک ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۴۲۵۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مصوبات سفر رئیس‌جمهور به دامغان اطلاع رسانی عمومی شود

حجت الاسلام محمد حسن رستمیان در خطبه‌های نماز جمعه این هفته دامغان در مصلای این شهرستان ضمن اشاره به سفر هفته گذشته رئیس جمهور به استان سمنان و شهرستان دامغان، گفت: مردم انتظار دارند که دولتی‌ها به صورت شفاف میزان اعتبارات و مصوبات را بیان کنند.

وی با بیان اینکه مصوبات سفر رئیس جمهور به دامغان اطلاع رسانی عمومی شده و مسئولان گزارش عملکرد خود را نیز بیان کنند، افزود: اعلام تعداد مصوبات و میزان اعتبارات دور دوم سفر رئیس جمهور به استان و شهرستان دامغان یک مطالبه عمومی است

امام جمعه دامغان در ادامه ضمن اشاره به هفته کارگر و با بیان اینکه اسلام برای این قشر ارزش و جایگاه خاص قائل است، تاکید کرد: مسئولان باید از حق و حقوق کارگران دفاع کنند تا این قشر با انگیزه بیشتری به رشد تولید کمک کند.

باشگاه خبرنگاران جوان سمنان سمنان